panleukopenia :: Zwierzęcy dom tymczasowy i stały "Nad Zwierzakiem"

• do ich namnażania dochodzi w jądrze komórkowym, a zainfekowane komórki muszą ulegać aktywnym podziałom, stąd największe zniszczenia odnotowuje się wśród szybko dzielących się komórek, takich jak komórki jelitowe czy szpiku kostnego

• wirus zakaża koty w każdym wieku, jednak najbardziej podatne są kocięta

• śmiertelność jest bardzo wysoka, szczególnie u kociąt, gdzie sięga ponad 90%

Zdj. 1. Electron micrograph (false color) of parvovirus particles (virions) ©Fred Murphy

Zdj. 2 Nuclear inclusions in cells of the Crandell feline kidney (CrFK) line infected with feline panleukopenia virus; replication of this DNA virus occurs in the nucleus ©Nicola Decaro

Zdj. 3. Nuclear immunofluorescence of Crandell feline kidney (CrFK) line cells infected with feline panleukopenia virus; not absence of viral antigen in the cytoplasm. Not every cell is infected - the shadow of a nucleus is visible ©Nicola Decaro

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Epidemiologia

• FVP jest wysoce odporny na czynniki fizyczne oraz chemiczne i może zachować infekcyjność poza organizmem przez tygodnie, a nawet miesiące

• zakażone zwierzęta wydzielają cząstki wirusa w dużych ilościach w odchodach, co prowadzi do szybkiej akumulacji wirusa w miejscach o wysokim stopniu zakocenia (schroniska, domy tymczasowe)

• kontakt pośredni jest najczęstszą drogą przeniesienia wirusa, a odbywa się to przez skażone przedmioty (buty, ubranie), co oznacza zagrożenie również dla kotów niewychodzących z domu

• możliwe jest śródmaciczne przeniesienie wirusa i zakażenie płodów przez ciężarne kotki

• wirus jest wysoko zakaźny, przy tym odporny na nawet pozornie dokładną dezynfekcję, przez co ryzyko zakażenia innych kotów jest bardzo wysokie

• w żadnym wypadku w środowisku, w którym pojawiły się przypadki zakażenia FPV nie może przebywać niezaszczepiony kot

Zdj. 4. Hemorrhagic enteritis as a consequence of feline panleukopenia virus infection ©Vet.Pathol. Utrecht

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Patogeneza

• FPV wywołuje infekcję systemową – wirus transmitowany drogą przewodu pokarmowego początkowo atakuje ustną część gardła, a następnie rozprzestrzenia się do wszystkich tkanek ciała

• wirus infekuje tkanki limfatyczne, gdzie może powodować niszczenie komórek i przyczynić się do spadku lub całkowitej utraty odporności

• charakterystyczny dla infekcji FPV jest w niektórych przypadkach skrócenie kosmków jelitowych w wyniku zaniku komórek nabłonkowych w jelicie

Zdj. 5. Intestinal damage as a consequence of feline panleukopenia virus infection; sloughing of gut epithelium and fibrinous "casts" are prominent ©Vet.Pathol. Utrecht

Zdj. 6. Damage to the gut epithelium after an FPLV infection (left); the villi have virtually disappeared. A normal gut is shown for comparison (right)

Zdj. 7. Cerebellar hypoplasia in a kitten infected in utero with feline panleukopenia virus ©Marian C. Horzinek

Zdj. 8. Cerebellar hypoplasia (below) in a kitten infected in utero with feline panleukopenia virus; a normal brain is shown for comparison (above) ©Diane Addie

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Objawy kliniczne

W zależności od rodzaju zakażonych komórek objawy choroby są następujące:

• biegunka – przy zakażeniu komórek jelitowych

• limfopenia – przy zakażeniu węzłów chłonnych,

• neutropenia, następnie trombocytopenia i niedokrwistość – przy zakażeniu komórek szpiku kostnego

• immunosupresja (krótkotrwała u dorosłych kotów)

• niezborność móżdżkowa (u kociąt); poronienie

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Rozpoznanie

• antygen wirusa FPV wykryć można w kale używając dostępnych komercyjnie testów aglutynacji lateksowej lub immunochromatograficznych

• wyspecjalizowane laboratoria wykonują badanie metodą PCR z próbek pełnej krwi lub kału. W przypadku tego testu, zdrowe koty mogą uzyskać wynik pozytywny podczas badania kału nawet przez kilka tygodni, jednak nieznane jest znaczenie epidemiologiczne tego wyniku.

• nie zaleca się badań serologicznych, ponieważ nie pozwalają na odróżnienie kotów zakażonych od szczepionych

Zdj. 10. A kitten with severe signs of dehydration, a result of electrolyte loss as a consequence of feline panleukopenia ©Diane Addie

Zdj. 11. Dehydration in the course of FPL is a typical feature, associated with high mortality.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Postępowanie z chorym zwierzęciem

• konieczne jest odizolowanie chorego kota od kotów zdrowych, ze względu na wysoką infekcyjność wirusa

• ze względu na wysoką stabilność wirusa poza organizmem, należy przyłożyć szczególną wagę do higieny klatek, kuwet, misek, a także butów i odzieży, na których przenoszony może być wirus. W celu dezynfekcji skuteczne są środki zawierające podchloryn sodu, kwas nadoctowy, formaldehyd lub wodorotlenek sodu

• dobra opieka oraz leczenie wspomagające może znacznie ograniczyć śmiertelność choroby

• najistotniejszym leczeniem symptomatycznym jest przeciwdziałanie odwodnieniu poprzez uzupełnianie płynów, elektrolitów oraz przywracanie równowagi kwasowo-zasadowej, najlepiej poprzez kroplówki dożylne

• przy zapaleniu jelit istotne jest podawanie pozajelitowo antybiotyku o szerokim spektrum przeciw bakteriom Gram-ujemnym i beztlenowym w celu zapobieżenia posocznicy

• karmienie oraz pojenie powinno być kontynuowane jak najdłużej, ograniczone tylko w przypadku ciągłych wymiotów. Najlepszym wyborem jest lekkostrawna dieta. W przypadku przewlekłych wymiotów należy rozważyć podanie leków przeciwymiotnych oraz suplementację wit. B.

• koty, u których rozwinęła się hipoproteinemia mogą wymagać transfuzji osocza lub krwi pełnej w celu przywrócenia prawidłowego ciśnienia onkotycznego

• u kotów z ostrymi wymiotami/biegunką lub przewlekłą hipoproteinemią może wystąpić konieczność pełnego lub częściowego karmienia dożylnego

• surowica anty-FPV może być zastosowana w celu profiilaktycznym u kotów narażonych na ekspozycję na wirus

• w walce z panleukopenią najprawdopodobniej skuteczny jest rekombinowany koci interferon omega

• kocięta nieszczepione, nie w pełni jeszcze uodpornione oraz bezsiarowe można zabezpieczyć na okres 2-4 tygodni podskórnym lub dootrzewnowym podaniem surowicy anty-FPV; rutynowe podawanie surowicy nie jest zalecane, ponieważ nie zastępuje ono szczepienia

• w przypadku stosowania komercyjnych surowic anty-FVP o pochodzeniu końskim nie zaleca się ponownego podania preparatu, ponieważ grozi to wstrząsem anafilaktycznym (80-90% ryzyko)

Leczenie panleukopenii

*European Advisory Board on Cat Diseases

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ogólne wytyczne w odniesieniu do szczepień

• immunoprofilaktyka panleukopenii należy do szczepień zasadniczych. Powinny być szczepione wszystkie koty, także niewychodzące z domu

• zalecane są dwa szczepienia kociąt, w wieku 9 i 12 tygodni

• dodatkowe szczepienie w wieku 16 tygodni zaleca się u kociąt ze środowisk o wysokim odsetku zakażeń (schroniska) lub u potomstwa kotek z wysokim poziomem przeciwciał poszczepiennych (hodowle)

• pierwsze szczepienie przypominające wykonuje się rok po ostatnim szczepieniu, a następne co trzy lata lub rzadziej

• dorosłe koty z nieznaną historią szczepień powinny otrzymać jedną dawkę szczepionki, a następnie jedną przypominającą po roku; kolejne szczepienia można wykonywać co trzy lata lub rzadziej

• na rynku dostępne są szczepionki z żywym, osłabionym wirusem (MVL) oraz szczepionki z wirusem inaktywowanym; obie zapewniają odpowiedni poziom ochrony immunologicznej. Sugeruje się, że szczepionki MVL zapewniają szybszą ochronę, ale mogą być podawane tylko kotom o mocnym układzie immunologicznym

• nie należy podawać szczepionek MVL ciężarnym kotkom oraz kociętom do 4. tygodnia życia

• koty, którym podano surowicę anty-FPV nie powinny być szczepione w ciągu 3 tygodniu po jej podaniu

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Szczepienia u kotów z obniżoną odpornością

• szczepienia u kotów z niedoborem odporności (powodowanym genetycznie, złym odżywianiem, chorobami systemowymi, lekami obniżającymi odporność, stresem środowiskowym) nie zapewniają optymalnej ochrony

• należy dołożyć starań, aby usunąć przyczynę odniżonej odporności przed podaniem szczepionki, jeśli jednak nie jest to możliwe, szczepienie powinno być wykonane mimo wszystko i powtórzone po pełnym wyzdrowieniu zwierzęcia

• u kotów z obniżoną odpornością zaleca się stosowanie szczepionek z inaktywowanym wirusem

• należy uważnie rozważyć szczepienie kotów przyjmujących kortykosteroidy

• należy szczepić koty w stanie stabilnym, cierpiące na choroby chroniczne takie jak cukrzyca, przewlekła niewydolność nerek, nadczynność tarczycy

• nie należy szczepić kotów w ostrych stanach chorobowych, takich jak osłabienie czy wysoka gorączka bez wyrażnego wskazania. W przypadku zasitnienia takiej konieczności należy użyć szczepionki inaktywowanej

• koty FeLV-pozytywne powinny być szczepione przeciw FPV; preferowane są szczepionki z inaktywowanym wirusem. W związku z niską odpowiedzią immunologiczną u tych kotów, należy rozważyć częstsze szczepienia

• Koty FIV-pozytywne powinny być szczepione jedynie w przypadku zwiększonego ryzyka infekcji FPV, wyłącznie szczepionkami inaktywowanymi, ponieważ szczepienie niesie ryzyko progresji infekcji FIV

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Kontrola panleukopenii w określonych sytuacjach

Schroniska

Schroniska zazwyczaj charakteryzuje nieznane pochodzenie populacji kotów, ich ciągły przypływ, a co za tym idzie nieznana historia szczepień. W związku ze znacznymi kosztami szczepionek konieczny jest wybór tych najważniejszych – jedną z nich jest szczepionka przeciw panleukopenii.

• z rzadkimi wyjątkami wszystkie koty w wieku powyżej 4-6 tyg. powinny być zaszczepione, niezależnie od miejsca ich pobytu

• w przypadku kotów chorych lub ciężarnych kotek decyzja o szczepieniu musi być podejmowana indywidualnie, jednak rekomendowane jest szczepienie najwcześniej, gdy pojawi się taka możliwość

• ciężarne kotki nie mogą być szczepione szczepionkami z żywym, osłabionym wirusem (MVL). Alternatywą jest pasywna immunizacja poprzez podanie surowicy FPV (lub psiej globuliny anty-CPV-2)

• kocięta, które bezpośrednio narażone są na chorobę, powinny być szczepione w wieku 4 tyg., w innym przypadku w wieku 6 tyg.

• rekomendowane są szczepionki MVL ze względu na ich szybsze działanie oraz większe prawdopodobieństwo uzyskania odpowiedniego stopnia odporności

• szczepienia powinny być powtarzane co 3-4 tyg., aż do 16. tyg. życia

• jeśli dorosłe koty są chore lub w jakikolwiek inny sposób osłabione w czasie wstępnego szczepienia, należy rozpatrzyć podanie kolejnej dawki, gdy kot powróci do zdrowia (co najmniej 2 tyg. po szczepieniu wstępnym)

• koty o nieznanym statusie nie powinny przebywać razem!

Jeśli istnieje taka możliwość, w schroniskach można zastosować pasywną immunizację, która zapewnia natychmiastową ochronę. Jest to szczególnie przydatne podczas przyjęcia nowego zwierzęcia chorującego na inne choroby lub w środowisku, gdzie ryzyko infekcji jest wysokie

• w niektórych krajach Europejskich dostępne są multiwalentne hiperimmunizowane preparaty immunoglobulinowe dla kotów (Feliserin – dostępny w Niemczech, w Polsce bardzo trudno dostępny) – końskie surowice zawierające przeciwciała przeciw FPV, FHV-1 (Herpeswirus kotów typu 1) i FCV (kalciwirus). Na rynku można znaleźć preparaty profilaktyczne (zazwyczaj jeden zastrzyk podskórnie: 1 fiolka/zwierzę) oraz terapeutyczne (zazwyczaj 3 zastrzyki podskórnie po 1 fiolce/zwierzę w odstępach 24-godzinnych). Ochrona trwa przez ok. 3 tyg.

• podczas tego okresu należy unikać aktywnej immunizacji (szczepień), ponieważ może to prowadzić do wiązania antygenów szczepionkowych przez przeciwciała obecne w organizmie

• mimo obecności dużej ilości obcych białek w preparatach immunoglobulinowych reakcje alergiczne są rzadkością podczas pierwszego podania

• powtórzenie podania preparatu (w odstępie większym niż 1 tydzień) jest niewskazane ze względu na wysokie (80-90%) prawdopodobieństwo wystąpienia szoku anafilaktycznego przeciw białkom końskim

• możliwe jest przygotowanie i podanie homologicznej (hiper)immunizowanej surowicy. Surowica immunizowana jest uzyskiwana od zdrowych kotów lub grup zwierząt, które przeszły chorobę. Hiperimmunizowana surowica uzyskiwana jest od zwierzęcia, które było wielokrotnie szczepione. Nieznany jest udział przeciwciał i długość ochrony po podaniu takich surowic.

• surowice mogą być przygotowane w klinice weterynaryjnej, jednak dawcy krwi muszą być w pierwszej kolejności przebadani na nosicielstwo infekcji wewnętrznych (takich jak FIV, FeLV, Bartonella). Grupy krwi dawcy i biorcy powinny być zgodne. Nieznana jest minimalna dawka surowicy zapewniająca ochronę, jednak rekomenduje się dawkę 2-4 ml surowicy na kilogram ciała. Należy przyłożyć wagę do sterylności warunków podczas pobierania, przechowywania oraz podawania surowicy.

• krew należy pobrać do sterylnej probówki bez EDTA (przynajmniej 2x więcej niż wymagana ilość surowicy) i odstawić do skrzepnięcia. Surowicę można przechowywać w temp. -20C w pojedynczych dawkach (aby uniknąć rozmrażania-zamrażania) do roku, po natychmiastowym zamrożeniu po pobraniu (przeciwciała IgG są bardzo stabilne)

• zazwyczaj surowicę podaje się podskórnie; zastrzyk dootrzewnowy jest bardziej odpowiedni u kociąt

• jeśli konieczny jest natychmiastowy efekt, zamiast surowicy powinno być użyte osocze w zastrzyku dożylnym

Hodowle

W większości przypadków rekomendowane kalendarze szczepień dla kotów posiadanych prywatnie są odpowiednie dla tych w hodowlach.

• kotki, które z jakichś powodów mają zaległości w szczepieniach, mogą otrzymać dawkę przypominającą przed rozmnażaniem w celu maksymalizacji ilości matczynych przeciwciał (MDA) przekazanych potomostwu

• w konsekwencji może zaistnieć konieczność dodatkowego szczepienia kociąt w wieku 16-20 tyg.

• rutynowe szczepienie ciężarnych kotek jest niewskazane

• należy unikać szczepienie kotek w czasie laktacji, ponieważ może to spowodować czasowy jej zanik

by Joanna

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Tekst opracowano na podstawie:
http://www.abcdcatsvets.org/abcd-guidelines-on-feline-panleukopenia-2012-edition/
http://www.abcdcatsvets.org/wp-content/uploads/2015/09/PL_FPV_Panleukopenia_kotow.pdf